Khám phá Hai Bà Trưng - Hà Nội, xưa và nay

Hai Bà Trưng xưa là tôn danh của hai anh hùng dân tộc Việt Nam là Trưng Trắc và Trưng Nhị. Hai bà là những thủ lĩnh khởi binh chống lại chính quyền đô hộ của Đông Hán, lập ra một quốc gia với kinh đô tại Mê Linh, bà Trưng Trắc tự phong là Nữ vương. Thời kì của hai bà xen giữa Bắc thuộc lần 1 và Bắc thuộc lần 2 trong lịch sử Việt Nam. Đại Việt sử ký toàn thư coi Trưng Trắc là một vị vua trong lịch sử, với tên gọi Trưng Nữ vương. Sau khi cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng bị quân Đông Hán dưới sự chỉ huy của Mã Viện đánh bại, theo chính sử Trung Quốc thì hai bà đã bị chặt đầu đem về Lạc Dương, theo tục truyền thì vì không muốn chịu khuất phục, Hai Bà Trưng đã gieo mình xuống dòng sông Hát Giang tự sát. Theo các nhà khoa học, năm 43, một số tướng lĩnh của Hai Bà Trưng cùng những người không chịu khuất phục giặc phương Bắc đã di chuyển về phương Nam và lên thuyền ra biển. Khi đến Eo biển Malacca, họ đã định cư tại khu vực phía Tây đảo Sumatra của Indonesia và trở thành dân tộc Minangkabau ngày nay. Quận Hai Bà Trưng nằm trên nền đất xưa vốn thuộc các tổng Hậu Nghiêm (sau đổi là Thanh Nhàn), Tả Nghiêm (sau đổi là Kim Liên), Tiền Nghiêm (sau đổi là Vĩnh Xương), huyện Thọ Xương, một số tổng của huyện Thanh Trì và vùng thái ấp của thượng tướng Trần Khát Chân từ Ô Cầu Dền (đầu đường Trần Khát Chân) đi xuống hết Bạch Mai, tới các phường có tên Mai (Mai Động, Tương Mai nay thuộc quận Hoàng Mai). Trước năm 1961, địa bàn quận cùng với Bạch Mai, Mai Động, Hoàng Mai đều thuộc quận VII. Năm 1961, địa bàn quận trở thành khu Hai Bà Trưng, tên được đặt theo đền thờ Hai Bà Trưng nằm gần hồ Đồng Nhân. Năm 1981, khu phố Hai Bà Trưng chuyển thành quận Hai Bà Trưng, từ đó đến nay có tách nhập một số đơn vị hành chính cấp phường. Quận Hai Bà Trưng nay bao gồm 18 phường: Bách Khoa, Bạch Đằng, Bạch Mai, Cầu Dền, Đống Mác, Đồng Nhân, Đồng Tâm, Lê Đại Hành, Minh Khai, Nguyễn Du, Phạm Đình Hổ, Phố Huế, Quỳnh Lôi, Quỳnh Mai, Thanh Lương, Thanh Nhàn, Trương Định, Vĩnh Tuy. Về vị trí địa lí, Hai Bà Trưng (thường được gọi tắt là Hai Bà) là một quận nằm ở trung tâm thành phố Hà Nội. Phía đông giáp quận Long Biên với ranh giới là sông Hồng, phía tây giáp quận Đống Đa, phía tây nam giáp quận Thanh Xuân, phía nam giáp quận Hoàng Mai, phía bắc giáp quận Hoàn Kiếm. Trần Nhật Giáp